Warszawska delegatura Najwyższej Izby Kontroli ogłosiła na swojej stronie wyniki działań swoich pracowników na terenie płońskiego szpitala. Wystąpienie pokontrolne kończy lista 20 zadań niezbędnych do wdrożenia, by SPZZOZ w Płońsku mógł funkcjonować prawidłowo. A jest kilka dziedzin, które wymagają zmiany dotychczasowych praktyk. Jedna jest wręcz kuriozalna, jak na dzisiejsze standardy.
- Sytuacja SPZZOZ za 2014 r. nie wskazywała zagrożenia dla kontynuacji jego działalności w 2015 r., jednak poziom ponoszonej straty, jak również pogorszenie wskaźników płynności finansowej nie wykluczają takiej sytuacji w kolejnych latach. Dotychczas podejmowane przez Dyrektora działania, nie przyniosły stabilizacji finansowej, natomiast m.in. skutkowały naruszeniem Kodeksu pracy, poprzez zrzekanie się przez pracowników prawa do wynagrodzenia. Kontrola wykazała przypadki, w których pracownicy wskazali na brak charakteru dobrowolności: wpłat „darowizn", korzystania z urlopu bezpłatnego, jak również zmiany warunków pracy i płacy, co NIK ocenia negatywnie - czytamy we wstępnie do wystąpienia pokontrolnego NIK.
Problem nakłaniania pracowników szpitala do zrzekania się części wynagrodzeń w ramach „ratowania" placówki opisywaliśmy wielokrotnie. Mimo zapewnień, że działanie to opiera się wyłącznie na dobrowolności, kontrolerzy NIK także dowiedli, że było inaczej. Jednocześnie zalecono dyrekcji szpitala, by zaprzestała takich działań. Równoważenie budżetu placówki nie może odbywać się kosztem pracowników, zwłaszcza z grupy o niskich i bardzo niskich dochodach, bo bezpośrednio narusza prawa pracowników. Z drugiej strony w 2014 r. aż 53,9 proc. wydatków ze szpitalnego budżetu pochłonęły koszty wynagrodzeń pracowników medycznych, więc może błąd popełniono w ustalaniu samej struktury wynagradzania i stosowania obowiązujących przepisów, na co także odpowiadają kontrolerzy NIK.
„W 2015 r. średnie miesięczne wynagrodzenie brutto pracowników zatrudnionych w SPZZOZ na umowę o pracę, na poszczególnych stanowiskach, kształtowało się na poziomie:
a) lekarze: kierownik [...] - 18,5 tys. zł, ordynator - 13,7 tys. zł, zastępca ordynatora - 16,7 tys. zł, starszy asystent - 10,9 tys. zł, młodszy asystent - 7,7 tys. zł;
b) personel pielęgniarski: pielęgniarka oddziałowa- 4,7 tys. zł, zastępca pielęgniarki oddziałowej - 4,6 tys. zł, starsza położna - 3,6 tys. zł, starsza pielęgniarka - 3,7 tys. zł, pielęgniarki koordynująca i zabiegowa - 3,2 tys. zł, pielęgniarka/pielęgniarz - 2,6 tys. zł,
c) inny personel medyczny z wyższym wykształceniem - 3,6 tys. zł, średni medyczny - 2,8 tys. zł i personel pomocniczy - 2 tys. zł" (źródło: wystąpienie pokontrolne NIK).
Wiele uwag kontrolerzy NIK poświęcili sprawom obsady stanowisk kierowniczych w SPZZOZ w Płońsku, w tym głównie dowodom na to, że absolutną większość z nich powierzano w trybie pozakonkursowym. W tej sprawie kontrolerzy NIK zanotowali: „W ocenie Dyrektora (i personelu medycznego) procedura konkursowa jest fikcją, jest kosztochłonna i czasochłonna, a ważniejsze jest zabezpieczenie świadczeń zdrowotnych oraz ciągłości opieki dla pacjentów.".
Przychody SPZOZZ za 2014 r. wyniosły 53 306,7 tys. zł i były niższe o 592,1 tys. zł (1,1%) od zrealizowanych w 2013 r.- 53 898,8 tys. zł. Na 2015 r. zaplanowano kwotę przychodów w wysokości 51 974,9 tys. zł.
SPZZOZ uzyskiwał środki finansowe głównie:
- z realizacji umów z NFZ - ok.80%94,
- za usługi w zakresie DPD na rzecz SPZOZ WSPRiTS - 10% udziału,
- ze sprzedaży usług komercyjnych medycznych - ok.3%,
- z działalności komercyjnej niemedycznej96 - ok.1%,
- z dotacji, darowizn rzeczowych i gotówkowych - ok.5%,
- z tytułu odsetek - 0,1%. (źródło: wystąpienie pokontrolne NIK)
- SPZZOZ zakończył działalność w 2014 r. stratą 1 798,7 tys. zł, która w porównaniu do 2013 r. była niższa o 237,0 tys. zł (o 11,6%), do 2012 r. - 508,5 tys. zł (o 22%). Za I półrocze 2015 r. poniesiono stratę w wysokości 1 250 tys. zł, tj. o 57,2 tys. zł niższą w porównaniu do I półrocza 2014 r. - Pisza kontrolerzy i jednocześnie wytykają nieprawidłowości w zawarciu 142 umów na świadczenia medyczne. Według ich oceny jest to niezgodne z prawem. Zdanie to podziela również główna księgowa płońskiego szpitala, która powiedziała: „Wiele razy przy realizacji wydatków na podstawie faktur w 2014 r., w przypadku przekroczenia ogólnej kwoty w planie finansowym, nanosiłam adnotację „usługa poza planem finansowym na 2014 r. Na większości kontraktów z postępowania konkursowego nie było mojej asygnaty. Otrzymywałam zawarte już kontrakty. W SPZZOZ nie funkcjonował plan finansowy wieloletni.".
Z kolei dyrektor Józef Świerczek stwierdził: „Nie rozważałem zaciągnięcia zobowiązania na 3 lata tylko tak naprawdę na jeden miesiąc. Umowy zostały zawarte z klauzulą jednomiesięcznego okresu wypowiedzenia. To jest najbezpieczniejsza forma umowy w sytuacji, gdy NFZ chciałby wypowiedzieć umowę na jakiekolwiek świadczenie. Większy skutek finansowy mają zobowiązania z pracownikami zatrudnionymi na czas nieokreślony. I tu też nie powiadamiam Powiatu Płońskiego, że zaciągam zobowiązanie niemające pokrycia w kontrakcie".
Kontrolujący dopatrują się w tym naruszenia przepisów Ustawy o finansach publicznych oraz Ustawy o rachunkowości. Kilka działań z tego zakresu (m.in. brak rezerwy na zobowiązania wobec ZUS) miało wpływ na ogłoszenie wyniku finansowego, który przyjmuje/lub nie rada społeczna szpitala oraz zarząd powiatu.
Dane w sprawie wyników finansowych za lata ubiegłe, jak również prognozy w tym zakresie, zarówno dyrektor Józef Świerczek jak też starosta Płoński Andrzej Stolpa skomentowali złą polityką naliczania stawek i problemami z zapłatą za nadwykonania przez mazowiecki NFZ.
Będzie prywatyzacja szpitala?
- Wysokość straty, jak również zagrożenie utratą płynności finansowej wskazują na konieczność wypracowania, z udziałem podmiotu tworzącego, rozwiązania strategicznego, które wykluczyłoby konieczność przekształcenia SPZZOZ w spółkę kapitałową lub likwidację Jednostki - w związku z brakiem możliwości dalszego jej funkcjonowania - piszą Stefania Moczulska i Paweł Piotrowski, główni specjaliści kontroli państwowej z warszawskiej delegatury Najwyższej Izby Kontroli.
Kontrolerzy dostrzegają działania zmierzające do ustabilizowania kondycji finansowej szpitala i również przyznają rację, że współwinnym sytuacji może być Narodowy Fundusz Zdrowia, w tym za opóźnienia w płatnościach. Ale dodają, iż: Na zachwianie płynności finansowej miała wpływ realizacja świadczeń, na które SPZZOZ nie posiadał zabezpieczenia finansowego w umowach z NFZ. Pomimo iż zgodnie z przepisami podstawą gospodarki SPZZOZ miał być plan finansowy, faktycznie wydatki były ponoszone na podstawie decyzji Dyrektora, z przekroczeniem zakresu upoważnienia wynikającego z granicy planu finansowego na 2014 r.
NIK wytyka również, że do sierpnia 2015 r. nie został przyjęty przez zarząd powiatu i radę program naprawczy, a odbyły się jedynie przymiarki do wdrożenia tzw. Planu B oraz rozmowy z pracownikami SPZZOZ w Płońsku. W protokole są zanotowane wyjaśnienia starosty w tej sprawie.
- Starosta Płoński wskazywał, iż wypracowanie rozwiązania naprawczego dla SPZZOZ jest konieczne, by zapobiec komercjalizacji SPZZOZ, czyli przekształcenia w spółkę kapitałową- do której organ tworzący, w sytuacji dalszego zadłużania się Szpitala, może być zobligowany przepisami prawa - co, jeśli nie przyczyni się do poprawy wyniku ekonomicznego Szpitala, może prowadzić do prywatyzacji i przekazania spółki prywatnemu inwestorowi. Jest to realne zagrożenie w perspektywie 2-3/4-5 lat. Starosta wskazał, iż oczekuje propozycji od pracowników - nie chce narzucać własnych rozwiązań oraz iż priorytetem nie są zyski, lecz brak strat, środki na inwestycje i działalność. Do 5 sierpnia 2015 r., Podmiot tworzący nie opracował własnej propozycji działań dla poprawy sytuacji SPZZOZ, w tym planu restrukturyzacji - czytamy w wystąpieniu pokontrolnym.
Przypomnijmy, że informacje o szpitalnym kryzysie ujawniliśmy już ponad rok temu, tuż po wyborach samorządowych. Od tego czasu trwają rozmowy, dysputy i powstają kolejne projekty „planów B", ale wciąż brak sensownych działań, zabezpieczających istnienie szpitala publicznego. Skoro więc starosta mówi o perspektywie zagrożenia komercjalizacją w okresie dwóch lat, to już pierwszy rok minął w jeździe na jałowym biegu.
Mamy cię!
- W SPZZOZ udostępniono pacjentom informację o ich prawach, stosownie do art. 11 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta - piszą kontrolerzy w wystąpieniu. Dodają jednak zaraz, że załamano lub naruszono wobec pacjentów i pracowników zapisy innych aktów prawnych w tym Ustawy o ochronie danych osobowych. NIK ocenił, że taka „polityka informacyjna" musi zostać natychmiast zakończona, bo w dokumentacji i praktyce szpitala:
- nie było dokumentów określających politykę bezpieczeństwa, w tym zasad funkcjonowania i zarządzania systemem monitoringu i nagrywania rozmów,
- dane z monitoringu były przechowywane przez 14 dni, natomiast nagrania rozmów telefonicznych przez 120,
- w ramach monitoringu wizyjnego nagrywano pacjentów podczas udzielania im świadczeń zdrowotnych153,
- poza tablicami informacyjnymi o monitorowaniu obiektu SPZZOZ, pacjenci nie byli informowani o zakresie i celu nagrywania, jak również o zasadach zarządzania systemem monitoringu - w szczególności funkcjonującym w miejscach udzielania świadczeń,
- pacjentów nie pytano o wyrażenie zgody na nagrywanie,
- w aktach osobowych 559 pracowników nie było oświadczeń o zapoznaniu ich z zakresem i warunkami funkcjonowania monitoringu wizyjnego i nagrywania rozmów oraz zasadami zarządzania rejestrowanymi danymi.
- W ocenie NIK, korzystanie przez Dyrektora z jakiejkolwiek formy monitorowania pracowników i pacjentów powinno odbywać się z poszanowaniem dóbr osobistych oraz prawa do prywatności. Wynika to przede wszystkim z art. 5, art. 30 i następnych Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, a także z art. 111 Kodeksu pracy. Dyrektor nie przestrzegał przepisów ustawy o ochronie danych osobowych, pomimo ich przetwarzania w ramach monitoringu - czytamy w dokumencie pokontrolnym.
Na te zarzuty dyrektor Józef Świerczek odpowiedział, że nie ma potrzeby informowania o tych praktykach ani personelu, ani pacjentów, bo dane służą jedynie dla celów bezpieczeństwa.
Przypomnijmy więc sobie sprawę sprzed kilku lat, gdy obowiązywała ta sama Konstytucja oraz ustawa o ochronie danych osobowych i innych prawach zwykłych ludzi. W pomieszczeniach SOR płońskiego szpitala lekarz w trakcie badania bił i krzyczał na pacjenta. Wszystko to rejestrowały wewnętrzne kamery - właśnie zainstalowane po to, by służyć bezpieczeństwu. Ale czyjemu?
Wówczas szpital po publikacji naszego materiału nie zgodził się wydać policji niezbędnego nagrania. Dopiero po złożeniu doniesienia do prokuratury i przesłuchaniu mnie w tej sprawie przez funkcjonariuszy KPP w Płońsku, szpital był zmuszony udostępnić nagranie. W tzw. międzyczasie lekarz-sprawca zakończył współpracę z płońskim szpitalem, bez poniesienia żadnych konsekwencji. Teraz być może tłucze gdzieś indziej swoich pacjentów. Także z tym bezpieczeństwem to bym, Panie Dyrektorze, nie przesadzał.
Piotr Kaniewski
Zalecenia NIK wobec dyrektora SPZZOZ w Płońsku
1) przeprowadzanie konkursów na stanowiska kierownicze, zgodnie z art. 49 ustawy o działalności leczniczej,
2) powierzanie kierowania oddziałami ordynatorom, zgodnie z Regulaminem Organizacyjnym,
3) zapewnienie stałej obsady lekarskiej w Szpitalnym Oddziale Ratunkowy, zgodnie z § 13 pkt 3 rozporządzenia w sprawie SOR,
4) unormowanie w Regulaminie Wynagradzania rozliczania czasu pracy lekarzy oraz zasad wynagradzania dotyczących podstawy wyliczania zasiłku chorobowego,
5) zaniechanie działań prowadzących do zrzekania się przez pracowników prawa do wynagrodzenia,
6) ustalanie całkowitej wartości zamówienia, zgodnie z art. 26a ust.1 ustawy o działalności leczniczej,
7) przeprowadzanie postępowań konkursowych, zgodnie z art. 150 ustawy o świadczeniach oraz Regulaminem Pracy Komisji Konkursowej,
8) udzielanie świadczeń zdrowotnych podwykonawcom zgłoszonym do MOW NFZ,
9) podjęcie działań zmierzających do wyodrębnienia miejsca stacjonowania Zespołu Ratownictwa Medycznego w Nowym Mieście od innych pomieszczeń, zgodnie § 14 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia w sprawie wymagań,
10) wyposażenie poszczególnych obszarów Szpitalnego Oddziału Ratunkowego w sprzęt medyczny i aparaturę, zgodnie z przepisami rozporządzenia w sprawie SOR,
11) wyposażenie hydrantów wewnętrznych w węże i prądownice oraz ich skuteczne zabezpieczeni,.
12) monitorowanie stanu ciśnienia wody w hydrantach i podjęcie działań w celu podniesienia ciśnienia w przypadku jego braku,
13) dokonywanie wydatków do wysokości określonej w planie finansowym,
14) przekazywanie Zarządowi Powiatu informacji o zakwestionowanych przez Głównego Księgowego operacjach, zgodnie z art. 54 ust. 6 ustawy o finansach publicznych,
15) utworzenie rezerwy w związku z ustaleniami kontroli ZUS, zgodnie z art. 35d ust. 1 pkt 1 ustawy o rachunkowości,
16) rejestrowanie i rozliczanie rzeczywistych kosztów procedur medycznych i udzielanych świadczeń na każdego pacjenta oraz dokonywanie analiz zasadności ich ponoszenia, w tym również w zakresie posiadanych przez SPZZOZ możliwości ich sfinansowania,
17) udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej według kolejności zgłoszenia świadczeniobiorców, zgodnie z art. 20 ust. 1 i 2 ustawy o świadczeniach,
18) opracowanie dokumentacji, o której mowa w art. 36 ust. 2 ustawy o ochronie danych osobowych,
19) informowanie pacjentów o zbieraniu danych osobowych, zgodnie z art. 25 ustawy o ochronie danych osobowych,
20) poinformowanie wszystkich pracowników o nagrywaniu rozmów telefonicznych.
W załączniku powyżej znajduje się treść całego wystąpienia pokontrolnego NIK.